ਜੈਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਰੰਜਨ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ‘ਚ ਚੁਣਾਵੀ ਰੰਗ ਸਾਫ਼ ਦਿੱਸਣ ਲੱਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਚਾਰ ਵੱਡੇ ਰਾਜਾਂ ‘ਚੋਂ ਤਿੰਨ ਰਾਜਾਂ ‘ਚ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਵੱਲੋਂ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੂੰ ਮੁੱਦਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਸੈਕਟਰ ‘ਚ ਜੋ ਤਸਵੀਰ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਸ਼ ‘ਚ ਪੈਟਰੋਲ ਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ‘ਚ ਕਮੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਦਸੰਬਰ ‘ਚ ਔਸਤਨ 77.14 ਡਾਲਰ ਫ਼ੀ ਬੈਰਲ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਖਰੀਦ
ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦਸੰਬਰ 2023 ‘ਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਔਸਤਨ 77.14 ਡਾਲਰ ਫ਼ੀ ਬੈਰਲ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਖਰੀਦ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਖਰੀਦ ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਹੈ। ਇਸ ਪੂਰੇ ਵਿੱਤੀ ਵਰ੍ਹੇ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਕੀਮਤ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਮਹੀਨੇ (ਸਤੰਬਰ ‘ਚ 93.54 ਡਾਲਰ ਅਤੇ ਅਕਤੂਬਰ ‘ਚ 90.08 ਡਾਲਰ) ਹੀ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਕੀਮਤ 90 ਡਾਲਰ ਫ਼ੀ ਬੈਰਲ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ ਬਾਕੀ ਸੱਤ ਮਹੀਨਿਆਂ ‘ਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 74.93 ਡਾਲਰ ਫ਼ੀ ਬੈਰਲ ਅਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 83.76 ਡਾਲਰ ਫ਼ੀ ਬੈਰਲ ਰਹੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਲਈ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਔਸਤ ਦਰਾਮਦ ਕੀਮਤ (ਪ੍ਰਤੀ ਬੈਰਲ)
- ਸਾਲ 2023-24 (26 ਦਸੰਬਰ ਤੱਕ) – $77.14
- ਸਾਲ 2022-23- $93.15
- ਸਾਲ 2021-22-$79.18
- ਸਾਲ 2020-21- $44.82
- ਸਾਲ 2019-20-60.47 ਡਾਲਰ
ਚਾਲੂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਦਰਾਮਦ ਕੀਮਤ (ਪ੍ਰਤੀ ਬੈਰਲ)
- ਅਪ੍ਰੈਲ – $83.76
- ਮਈ – $74.98
- ਜੂਨ – $74.93
- ਜੁਲਾਈ- $80.37
- ਅਗਸਤ – $86.43
- ਸਤੰਬਰ – $93.54
- ਅਕਤੂਬਰ- $90.08
- ਨਵੰਬਰ- $83.46
- ਦਸੰਬਰ- $77.14
ਪ੍ਰਚੂਨ ਕੀਮਤਾਂ ‘ਚ 22 ਮਈ 2022 ਤੋਂ ਬਅਦ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ
ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ‘ਚ ਇਕਲੌਤਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪੈਟਰੋਲ ਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਚੂਨ ਕੀਮਤਾਂ ‘ਚ 22 ਮਈ 2022 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਉਦੋਂ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਉਤਪਾਦ ਟੈਕਸ ‘ਚ ਕਟੌਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਤੇਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਤੈਅ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ 06 ਅਪ੍ਰੈਲ 2022 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਖਰੀਦ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 116 ਡਾਲਰ (ਜੂਨ 2022 ਦੀ ਔਸਤ ਕੀਮਤ) ਤੱਕ ਗਈ ਅਤੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 74.93 (ਜੂਨ, 2023 ਦੀ ਔਸਤ ਖਰੀਦ ਮੁੱਲ) ‘ਤੇ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਪ੍ਰਚੂਨ ਕੀਮਤਾਂ ‘ਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਚੂਨ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹਲਚਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨੇ ਮੁੱਖ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨਾਲ ਬੈਠਕ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ 58,198 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧ ਲਾਭ
ਪ੍ਰਚੂਨ ਕੀਮਤ ਘਟਣ ਦੀ ਜੋ ਤਸਵੀਰ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇਕ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਤੇਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਕਾਫ਼ੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣ ਕੇ ਉੱਭਰੀ ਹੈ। ਚਾਲੂ ਵਿੱਤੀ ਵਰ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ‘ਚ ਇੰਡੀਅਨ ਆਇਲ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਤੇ ਭਾਰਤ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਨੂੰ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ 58,198 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧ ਲਾਭ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ ਪਿਛਲੇ ਵਿੱਤੀ ਵਰ੍ਹੇ (2022-23) ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਛਿਮਾਹੀ ‘ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ 3,805.73 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘਾਟਾ ਪਿਆ ਸੀ।
ਪਿਛਲੇ ਵਰ੍ਹੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਏ ਘਾਟੇ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਬਜਟ ‘ਚ ਕਰਨੀ ਪਈ ਸੀ। ਤੀਜੀ ਛਿਮਾਹੀ (ਅਕਤੂਬਰ-ਦਸੰਬਰ 2023) ‘ਚ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਸਰਕਾਰ ‘ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੋਈ ਦਬਾਅ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
