ਡਿਜੀਟਲ ਡੈਸਕ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: Nigar Shaji: ਇੰਡੀਅਨ ਸਪੇਸ ਰਿਸਰਚ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (ਇਸਰੋ) ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਨੂੰ ਆਦਿੱਤਿਆ ਐਲ1 ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਸੁਨਹਿਰੀ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਿਆ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਪੁਲਾੜ-ਅਧਾਰਿਤ ਮਿਸ਼ਨ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਲਗਪਗ 1.5 ਮਿਲੀਅਨ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ‘ਲੈਗਰੇਂਜ ਪੁਆਇੰਟ 1’ ‘ਤੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਆਦਿੱਤਿਆ ਐਲ-1 ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਲਗਪਗ 15 ਲੱਖ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਜਾ ਕੇ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ‘ਸੂਰਿਆ ਨਮਸਕਾਰ’ ਕਰੇਗਾ।
ਇਸਰੋ ਦਾ ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਨਿਗਾਰ ਸ਼ਾਜੀ ਹੈ। ਸੂਰਿਆ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਕਮਾਨ ਸੰਭਾਲ ਰਹੀ ਨਿਗਾਰ ਦੀ ਇਸ ਸਮੇਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ‘ਚ ਚਰਚਾ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹ ਇਸਰੋ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ‘ਤੇ ਹਨ। ਕੋਮਲ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੁਸਕਰਾਉਣ ਵਾਲੀ, ਨਿਗਾਰ ਨੇ ਸੂਰਿਆ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਫਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਨਾਲ 8 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਕੌਣ ਹੈ ਨਿਗਾਰ ਸ਼ਾਜ਼ੀ?
ਨਿਗਾਰ ਸ਼ਾਜੀ 1987 ਵਿੱਚ ਇਸਰੋ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਸੀ। ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੂਰਜੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਬਣ ਗਈ। 59 ਸਾਲਾ ਸ਼ਾਜੀ ਪਹਿਲਾਂ ਰਿਸੋਰਸਸੈਟ-2ਏ ਦੇ ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸਨ। ਉਹ ਲੋਅਰ ਆਰਬਿਟ ਅਤੇ ਪਲੈਨੇਟਰੀ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵੀ ਹੈ।
ਇਸਰੋ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ ਸ਼੍ਰੀਹਰੀਕੋਟਾ ਪੁਲਾੜ ਬੰਦਰਗਾਹ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸ੍ਰੀਹਰੀਕੋਟਾ ਪੁਲਾੜ ਬੰਦਰਗਾਹ ਆਂਧਰਾ ਤੱਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਦੇ ਯੂਆਰ ਰਾਓ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਸੈਂਟਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ ਹੈ।
ਕਿੱਥੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ?
ਨਿਗਾਰ ਦਾ ਜਨਮ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਟੇਨਕਾਸੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸੇਂਗੋਟਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁਸਲਿਮ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸੇਂਗੋਟਈ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਮਦੁਰਾਈ ਕਾਮਰਾਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸਰਕਾਰੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ, ਤਿਰੂਨੇਲਵੇਲੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਬਿਰਲਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ, ਮੇਸਰਾ ਤੋਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।
ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਧੀ
ਨਿਗਾਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਗਣਿਤ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ। ਪਿਤਾ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੀ ਬੇਟੀ ਨਿਗਾਰ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ‘ਚ ਕੁਝ ਵੱਡਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਧੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਨਿਗਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਮੀਡੀਆ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, ‘ਮੇਰੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਮੇਰਾ ਬਹੁਤ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸਹਿਯੋਗ ਸਦਕਾ ਮੈਂ ਏਨੀ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ।
ਕੀ ਇਸਰੋ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਵਿਤਕਰਾ ਹੋਇਆ ਹੈ?
ਇਸਰੋ ਵਿੱਚ ਲਿੰਗ ਭੇਦਭਾਵ ਬਾਰੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗਲਤ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਸ਼ਾਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਇਸਰੋ ਵਿੱਚ ਲਿੰਗ ਭੇਦਭਾਵ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸਹਿਯੋਗ ਸਦਕਾ ਹੀ ਅੱਜ ਉਹ ਇਸ ਮੁਕਾਮ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਸਕੀ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਬੇਟੀ ਨਾਲ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ‘ਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਦਾ ਪਤੀ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।
