ਪੀਟੀਆਈ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ : ਬਿਲਕਿਸ ਬਾਨੋ ਕੇਸ ਦੇ ਇਕਲੌਤੇ ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਗਵਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਘਿਨਾਉਣੇ ਅਪਰਾਧ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ‘ਤੇ ਲਟਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਹੀ ਇਨਸਾਫ਼ ਮਿਲੇਗਾ। ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਗਵਾਹ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਦਾਹੋਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਲਿਮਖੇੜਾ ਤਾਲੁਕਾ ਵਿੱਚ ਭੀੜ ਨੇ ਉਸਦੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਬਿਲਕੀਸ ਅਤੇ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰਾਂ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
2002 ਵਿੱਚ ਗੋਧਰਾ ਟਰੇਨ ਸਾੜੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਏ ਦੰਗਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 14 ਨੂੰ ਭੀੜ ਨੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਗਵਾਹ ਹੁਣ 28 ਸਾਲ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੇ ਬੇਟੇ ਨਾਲ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, ”ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਰਦੇ ਦੇਖ ਕੇ ਸਦਮੇ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਕੀਤਾ। ਮੈਂ ਅਜੇ ਵੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਜਾਗਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਰੋਂਦਾ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪਲ ਮੈਨੂੰ ਇੰਨੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਸਾਲ 8 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ, ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਬਿਲਕਿਸ ਬਾਨੋ ਸਮੂਹਿਕ ਬਲਾਤਕਾਰ ਅਤੇ 14 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਉਮਰ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਕੱਟ ਰਹੇ 11 ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਿਹਾਅ ਕਰਨ ਦੇ ਅਗਸਤ 2022 ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਨੇ ਦੱਸਿਆ
ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਗਵਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ (ਦੋਸ਼ੀ) ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਹੋਇਆ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਰਾਹਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਉਨ੍ਹਾਂ 14 ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦਿਨ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।” ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ”ਸਾਰੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਫਾਂਸੀ ‘ਤੇ ਲਟਕਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਉਮਰ ਭਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਨਸਾਫ਼ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਕਦੇ ਵੀ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।”
ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ 27 ਫਰਵਰੀ 2002 ਨੂੰ ਗੋਧਰਾ ਰੇਲ ਕਾਂਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੂਬੇ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਚ ਦੰਗੇ ਭੜਕ ਗਏ ਸਨ।
ਗੁਜਰਾਤ ਦੀ ਬਿਲਕਿਸ ਬਾਨੋ ਦੀ ਕਹਾਣੀ
ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਅੱਖੀਂ ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ 17 ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਸਨ, ਦਾਹੋਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਲਿਮਖੇੜਾ ਤਾਲੁਕਾ ਦੇ ਰਣਧੀਕਪੁਰ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਜੰਗਲ ਦੇ ਰਸਤੇ ਦੇਵਗੜ੍ਹ ਬਾਰੀਆ ਸ਼ਹਿਰ ਵੱਲ ਚਲੇ ਗਏ।
ਕਾਰਕੁਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਗੁਪਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ‘ਤੇ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਲੜਕਾ (ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਗਵਾਹ) ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਬਿਲਕਿਸ ਬਾਨੋ ਵੀ ਉਸ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਸੀ ਜਿਸ ‘ਤੇ ਭੀੜ ਨੇ 3 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਭੀੜ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 17 ਵਿੱਚੋਂ 14 ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੀੜ ਨੇ ਬਿਲਕਿਸ ਬਾਨੋ ਨਾਲ ਸਮੂਹਿਕ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕੀਤਾ।
ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਭੀੜ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਬਿਲਕਿਸ ਅਤੇ ਇਸ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਹ ਬਚ ਗਏ। ਇੱਕ 4 ਸਾਲ ਦਾ ਲੜਕਾ ਵੀ ਇਸ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬਚ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਭੀੜ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਉਹ ਮਰ ਗਿਆ ਹੈ।”
ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੜਕੇ ਨੇ ਗੋਧਰਾ ਦੇ ਇੱਕ ਰਾਹਤ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਇਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਕੱਛ ਦੇ ਇੱਕ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਕਾਰਕੁਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਇੱਕ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਹੈ।
“ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਕਲੌਤਾ ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਗਵਾਹ ਸੀ। ਉਸਨੇ 2005 ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੀਬੀਆਈ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਗਵਾਹੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਗਵਾਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਬਤ ਹੋਈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਬਿਲਕਿਸ ਬਾਨੋ ਦੁਆਰਾ ਬਿਆਨ ਕੀਤੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਸੁਣਵਾਈ ਦੌਰਾਨ 11 ਵਿੱਚੋਂ ਚਾਰ ਮੁਲਜ਼ਮਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਵੀ ਕੀਤੀ।”
