ਆਨਲਾਈਨ ਡੈਸਕ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਤਿੰਨ ਤਲਾਕ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਹੀ ਅਦਾਲਤ ਤਲਾਕਸ਼ੁਦਾ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ‘ਚ ਕਈ ਅਹਿਮ ਫੈਸਲੇ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਬੰਬੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਵੀ ਮੁਸਲਿਮ ਤਲਾਕਸ਼ੁਦਾ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ‘ਚ ਅਹਿਮ ਫੈਸਲਾ ਸੁਣਾਇਆ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਤਲਾਕਸ਼ੁਦਾ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤ ਦੁਬਾਰਾ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਪਤੀ ਤੋਂ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਭੱਤਾ ਲੈਣ ਦੀ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਇਹ ਅਧਿਕਾਰ ਮੁਸਲਿਮ ਵੂਮੈਨ (ਪ੍ਰੋਟੈਕਸ਼ਨ ਆਫ ਰਾਈਟਸ ਆਨ ਤਲਾਕ) ਐਕਟ 1986 (MWPA) ਦੇ ਉਪਬੰਧਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਮਾਮਲੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਤੱਥਾਂ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ MWPA ਕਾਨੂੰਨ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਨੂੰਨ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤ ਦੇ ਪੁਨਰ-ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੁਣਵਾਈ ਦੌਰਾਨ ਜਸਟਿਸ ਰਾਜੇਸ਼ ਪਾਟਿਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ MWPA ਦੀ ਧਾਰਾ 3(1)(A) ਤਹਿਤ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਸ਼ਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤ ਨੂੰ ਮੁੜ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਜ਼ਾਰੇ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।
ਪਤੀ ਦੀ ਪੁਨਰ ਨਿਰੀਖਣ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ਖਾਰਜ
ਦਰਅਸਲ, ਬੰਬੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੀ ਬੈਂਚ ਨੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ‘ਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਪਟੀਸ਼ਨ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੇਠਲੀ ਅਦਾਲਤ ‘ਚ ਪਤੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਵਾਰ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਭੱਤਾ ਦੇਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੀੜਤ ਨੇ ਫਿਰ ਜੇਐਮਐਫਸੀ, ਚਿਪਲੂਨ ਤੇ ਸੈਸ਼ਨ ਕੋਰਟ, ਖੇਡ, ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਬੰਬੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦਾ ਰੁਖ ਕੀਤਾ ਪਰ ਵਿਅਕਤੀ ਵੱਲੋਂ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੋਧ ਅਰਜ਼ੀ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਕੀ ਹੈ ਪੂਰਾ ਮਾਮਲਾ?
ਜੋੜੇ ਦਾ ਵਿਆਹ 9 ਫਰਵਰੀ, 2005 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਕ ਧੀ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਜਨਮ 1 ਦਸੰਬਰ, 2005 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਤੀ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਸਾਊਦੀ ਚਲਾ ਗਿਆ ਤੇ ਔਰਤ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਦੇ ਚਿਪਲੂਨ ‘ਚ ਆਪਣੀ ਬੇਟੀ ਅਤੇ ਸਹੁਰੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਲੱਗੀ। ਜੂਨ 2007 ‘ਚ ਪਤਨੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਧੀ ਨਾਲ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪੇਕੇ ਘਰ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ।
ਪਤਨੀ ਨੇ ਸੀਆਰਪੀਸੀ ਦੀ ਧਾਰਾ 125 ਦੇ ਤਹਿਤ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਭੱਤੇ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਤੇ ਲਾਈਵ ਕਾਨੂੰਨ ਅਨੁਸਾਰ ਪਤੀ ਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2008 ‘ਚ ਉਸਨੂੰ ਤਲਾਕ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। JMFC, ਚਿਪਲੂਨ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ‘ਚ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਪਤਨੀ ਨੇ ਮੁਸਲਿਮ ਵੂਮੈਨ (ਤਲਾਕ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ) ਐਕਟ, 1986 (MWPA) ਦੇ ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਅਰਜ਼ੀ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਬੇਟੀ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਅਤੇ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਇਕਮੁਸ਼ਤ ਰਕਮ ਦੇਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ।
ਪਤੀ ਨੇ ਹੁਕਮਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਪਤਨੀ ਨੇ ਵੀ ਵਧੀ ਹੋਈ ਰਕਮ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਿਆਂ ਅਰਜ਼ੀ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ। ਸੈਸ਼ਨ ਕੋਰਟ ਨੇ ਪਤਨੀ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ਨੂੰ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਇਕਮੁਸ਼ਤ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੀ ਰਕਮ ਵਧਾ ਕੇ 9 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਪਤੀ ਨੇ ਮੌਜੂਦਾ ਰਿਵੀਜ਼ਨ ਅਰਜ਼ੀ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ।
2018 ‘ਚ ਔਰਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਤਲਾਕ
ਕਾਰਵਾਈ ਦੌਰਾਨ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਪਤਨੀ ਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 ‘ਚ ਦੂਜਾ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਅਕਤੂਬਰ 2018 ‘ਚ ਦੁਬਾਰਾ ਤਲਾਕ ਹੋ ਗਿਆ। ਬਿਨੈਕਾਰ ਦੇ ਵਕੀਲ ਸ਼ਾਹੀਨ ਕਪਾਡੀਆ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਪਤਨੀ, ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੇ ਪਤੀ ਤੋਂ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਭੱਤਾ ਲੈਣ ਦੀ ਹੱਕਦਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਤਨੀ ਦੂਜੇ ਪਤੀ ਤੋਂ ਹੀ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਭੱਤਾ ਮੰਗ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਤਲਾਕਸ਼ੁਦਾ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਐਕਟ
ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐਕਟ ਦੀ ਧਾਰਾ 3(1)(ਏ) ਪੁਨਰ-ਵਿਆਹ ਵਿਰੁੱਧ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ਰਤ ਦੇ ਢੁਕਵੇਂ ਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਤੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਗਰੀਬੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਤਲਾਕਸ਼ੁਦਾ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਐਕਟ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਇਸ ਦਲੀਲ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਤਲਾਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਦਾ ਪਤੀ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਪਤਨੀ ਦੇ ਪੁਨਰਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
