ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਪੀ.ਟੀ.ਆਈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਚੰਦਰ ਮਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰਯਾਨ-1 ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਮਿਸ਼ਨ ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਤੇ ਖੋਜ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਚੰਦਰਯਾਨ-1 ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਰਿਮੋਟ ਸੈਂਸਿੰਗ ਡੇਟਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਉੱਚ ਊਰਜਾ ਵਾਲੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੌਨ ਚੰਦਰਮਾ ‘ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਅਮਰੀਕੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਕੀਤਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ
ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਮਾਨੋਆ ਸਥਿਤ ਹਵਾਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (UH) ਦੇ ਖੋਜਕਾਰਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਟੀਮ ਨੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-1 ਤੋਂ ਰਿਮੋਟ ਸੈਂਸਿੰਗ ਡੇਟਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੀ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਸ਼ੀਟ ਵਿੱਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰੌਨ ਮੌਸਮੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਰਥਾਤ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤਹ ‘ਤੇ ਚੱਟਾਨਾਂ ਅਤੇ ਖਣਿਜਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਜਾਂ ਘੁਲਣ ਵਿੱਚ।
ਨੇਚਰ ਐਸਟ੍ਰੋਨੋਮੀ ਜਰਨਲ ‘ਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਖੋਜ
ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਇੱਕ ਖੋਜ ਨੇਚਰ ਐਸਟ੍ਰੋਨੋਮੀ ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਖੋਜ ‘ਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ‘ਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨ ਦੀ ਮਦਦ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਬਰਫ਼ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ
ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਵੀਂ ਖੋਜ ਪਹਿਲਾਂ ਖੋਜੇ ਗਏ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਮੂਲ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੰਦਰਯਾਨ-1 ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ‘ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਅਣੂਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਵਿਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ। ਚੰਦਰਯਾਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤਹਿਤ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਮਿਸ਼ਨ ਸੀ।
ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੂਰਜੀ ਹਵਾ,ਜੋ ਕਿ ਉੱਚ-ਊਰਜਾ ਵਾਲੇ ਕਣਾਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰੋਟੋਨ ਜੋ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਬਮਬਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਚੰਦਰਮਾ ‘ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਬਣਨ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
‘ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਹੈਰਾਨ ਹੋਇਆ’
UH ਮਾਨੋਆ ਸਕੂਲ ਆਫ ਓਸ਼ਨ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਖੋਜਕਰਤਾ ਸ਼ੁਆਈ ਲੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਚੰਦਰਯਾਨ-1 ਮਿਸ਼ਨ ‘ਤੇ 2008 ਅਤੇ 2009 ਵਿਚਕਾਰ ਚੰਦਰਯਾਨ-1 ਮਿਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਇਮੇਜਿੰਗ ਸਪੈਕਟਰੋਮੀਟਰ, ਚੰਦਰਮਾ ਖਣਿਜ ਮੈਪਰ ਯੰਤਰ ਦੁਆਰਾ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਰਿਮੋਟ ਸੈਂਸਿੰਗ ਡੇਟਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ।
ਇਹ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੀ ਮੈਗਨੇਟੋਟੇਲ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਣਤਰ ਲਗਭਗ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਚੰਦਰਮਾ ਧਰਤੀ ਦੇ ਮੈਗਨੇਟੋਟੇਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸੀ। ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਗਨੇਟੋਟੇਲ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਸਰੋਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਚੰਦਰਯਾਨ-1 ਕਦੋਂ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ?
ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ ਯਾਨੀ ਇਸਰੋ ਨੇ ਅਕਤੂਬਰ 2008 ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਯਾਨ-1 ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਅਗਸਤ 2009 ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਔਰਬਿਟਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਕ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ਨੇੜੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਉਤਾਰ ਕੇ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਿਆ ਸੀ।
